GELD  (november 2009)

over graaien

Voor de grote jongens is dit het scenario: je "bouwt een tent op", je verkoopt hem, fuseert met deze of gene, ontslaat een hoop mensen en incasseert je bonussen en exit-regelingen, waarna je ofwel met tientallen miljoenen in Zwitserland op een berg gaat zitten ofwel hetzelfde spelletje nog eens speelt.

 

Of de zaak daarna failliet gaat, doet er niet toe. Jij hebt je waarde waargemaakt. Ook de aandeelhouders zijn tevreden; zij steunden je omdat ze hun aandelen goed kunnen verzilveren, en wat er met het bedrijf en zijn werknemers gebeurt, zal hun verder een rotzorg zijn. Incasseren is de leus. Rijkman Groenink heten zulke mensen, Cees van der Hoeven, en misschien kent u er ook nog wel een paar. Ze verkwanselen niet zelden nutsbedrijven (PTT, NS, banken, energiebedrijven) die onze ouders en grootouders mede hebben opgebouwd, of grootwinkelbedrijven waarvoor gewone mensen zich generatie op generatie uit de naad gewerkt hebben. Ze graaien bij pensioenfondsen, ziekenhuizen en woningcorporaties, en ze worden gesteund door politici die zelf hopen als directeur of commissaris nog eens op zo'n lucratieve positie te belanden. Wim Kok heten zulke mensen, en Vermeend, Nijpels, Zalm. Ze worden rijk van andermans ellende zonder daar één nacht van wakker te liggen.

 

Mensen zijn wolven, vooral wanneer het om geld gaat. De rijken en machtigen vinden moeiteloos rationalisaties om hun gedrag te verantwoorden. O ze dragen zoveel verantwoordelijkheid, o ze lopen zoveel afbreukrisico, o ze werken zo hard en ze zijn zo begaafd. En daarbij: aandeelhouders en commissarissen wilden het zo.

 

Kan iemand het mij nou eens één keer goed uitleggen? Als jij heel, en dan ook echt heel goed betaald wordt om je werk, heel en dan ook echt heel goed te doen, waarom zou je dan als je dat werk inderdaad goed doet nog eens twee of drie keer je jaarsalaris erbij krijgen? Je doet toch waarvoor je aangesteld bent en waarvoor je betaald wordt? Het is niet meer dan je plicht. En als jij je werk nou eens niet zo goed doet, zou je dan de helft of meer van je salaris moeten teruggeven omdat je niet doet waarvoor je aangesteld bent? Nee, in het ergste geval sturen ze je de laan uit mét bonussen en gouden handdruk.

Een leraar, een loketbediende, een columnist – ze kunnen hun werk nog zo goed doen, als ze al een extra beloning krijgen bij hun relatief karige salaris is het een simpel periodiekje of een andere fooi.

Het is een ernstige denkfout ervan uit te gaan dat zwaarbetaalde topfuncties niet zonder een bonussysteem kunnen. Daar ligt de kern van de crisis.

 

Enfin, in december zijn de bonusuitkeringen alweer op peil. We laten "de sector" wederom fijn zelf reguleren en er is niets veranderd. Nou ja, voor u en mij wel: wij zijn de enigen die iets merken van de crisis, niet degenen die haar veroorzaakt hebben. Daar zorgen de politici wel voor.