VAKANTIE  (augustus 2009)

over wellevendheid

Wie in het buitenland goed rondkijkt, leert veel over zijn eigen land. Wij waren in Wenen. Topmusea, goed en betaalbaar eten, aardige mensen, schone straten en vooral een heel ontspannen atmosfeer. Na een halve dag weet je al dat de vooroordelen waarmee het thuisfront je uitzwaaide onwaar zijn. Wenen zou burgerlijk zijn, Biedermaierig, Johan-Strausserig, met veel vet eten, Sissi-paleizen, koetsjes, dressuurpaarden en andere toeristische folklore.

 

Onzin dus. Wenen is al sinds het begin van de twintigste eeuw een broeinest van moderniteit: literatuur, schilderkunst, architectuur, muziek, filosofie – ze bloeiden er als nergens in Europa. Wat dus vooral opviel, waren de vooroordelen in Nederland, gebaseerd op onwetendheid en op elkaar napraten.

 

En dan de mensen. De Weners zijn vriendelijk, maar ook gereserveerd. Ze laten je met rust. Opeens zag ik weer hoezeer we in Nederland het verschil vergeten zijn tussen het publieke en het private domein. Gewenst of ongewenst word je bij ons permanent geconfronteerd met visies, opvattingen en privézaken. Onder het mom van individualiteit dringen de Nederlanders zich aan elkaar op. Je wordt hier gedwongen privé-telefoongesprekken te horen, intieme conversatie wordt op luide toon gevoerd, bij voorkeur in het openbaar vervoer. De doorsnee terrasganger (of treinreiziger) heeft twee stoelen nodig, alsof hij thuis met zijn voeten op tafel ligt. Het moet kunnen, hè? In Wenen deed niemand dat.

 

Het lijkt of je in Wenen terugstapt in een tijd waarin wellevendheid nog een rol speelt, waarin men een vriendelijk ingeklede vraag met bitte en gerne prefereert boven een snauwerige opmerking en ongevraagd tutoyeren.

 

De Nederlandse neiging vooral jezelf te zijn en je niet te storen aan wat anderen ervan vinden, leidt niet tot kleurrijke individualiteit maar tot uniforme hufterigheid, waarbij plezier gelijk staat aan geluidsoverlast, waarbij wansmaak en wangedrag in het openbare leven de norm lijken (korte broeken!) en waarbij assertiviteit en individuele vrijheid vooral leiden tot anderen negeren of schofferen.

 

Ongetwijfeld ben ik een zeurderige oude man, een reactionair ook, een kleinburger, maar als ik mag kiezen, dan liever de Weense wellevendheid dan de Nederlandse opdringerigheid. Wij manifesteren ons, in Nederland, permanent; wij drukken ons uit, als een puist.