KUNST  (december 2007)

over vrijheid en bescherming

Actuele kunst is dikwijls schokkend. Een kunstenaar zoekt beelden die de kijker wakker schudden, die iets zeggen op een manier die verrassend is, die ontregelt, die vernieuwt. Museumdirecteuren herkennen dat, zijn er blij mee en steunen de kunstenaar tegen de verdrukking in.

Dat Wim van Krimpen, directeur van het Haagse Gemeentemuseum, het werk van de Iraans-Nederlandse Sooreh Hera preventief censureert om moslimgroeperingen niet te kwetsen, is dan ook onthutsend. Juist híj zou haar moeten stimuleren haar boodschap vorm te geven, haar uniciteit in beelden om te zetten en haar kunst te maken in de vrijheid die wij hier wel, en kunstenaars in Iran niet kennen.

 

Van Krimpen wil geen kunst die bepaalde bevolkingsgroepen tegen de haren instrijkt. In feite wil hij dus helemaal geen kunst. Om Karel Appel werden hele bevolkingsgroepen woedend. De aankoop van Mondriaans Victory Boogie Woogie (ook in het Gemeentemuseum) riep in 1998 veel weerstand op. Zelfs De Nachtwacht was in Rembrandts tijd controversieel.

 

Als museumdirecteuren, programmamakers en journalisten zichzelf preventief censureren, kunnen ze niet meer normaal functioneren. Ze verruilen hun kritische zin voor mogelijk onaangename reacties van gekwetste bevolkingsgroepen.

 

Een museumdirecteur moet primair artistieke keuzes maken en daarbij de discussie niet schuwen. Iedere burger die een uitgesproken mening heeft, zal er met enige regelmaat mee geconfronteerd worden dat anderen daar fel afwijzend op reageren. Dat geldt ook voor kunstenaars. Kunst die een rol speelt in het maatschappelijke debat kan niet lauw zijn. De tegenreactie is dus ingecalculeerd, is een deel van die kunst.

 

Museumdirecteuren die de kunst serieus nemen, dienen ook het maatschappelijk debat te respecteren en het niet uit de weg te gaan. Moslims, christenen, joden, ouderen, jongeren, vegetariërs, vleeseters, socialisten of liberalen beschermen tegen hun eigen eventuele afweerreacties, is deze groeperingen niet serieus nemen. Censuur ontkent de functie van de kunst én de betekenis van de publieksreacties, de zin van het debat.

 

Directeur Wim van Krimpen heeft met beslissing de samenleving schade toegebracht. Sooreh Hera werd beledigd en bedreigd door gekwetste groeperingen nog voordat haar werk geëxposeerd kon worden. Haar kunst was al gebrandmerkt voor die te zien was. In plaats van een veelbelovende kunstenares te beschermen en te stimuleren, heeft Van Krimpen haar veroordeeld en geëxecuteerd. Als beschermer en stimulator van de kunst heeft hij gefaald. Wanneer hij zijn werk niet naar behoren durft te doen, dient hij zijn functie beschikbaar te stellen.