TABOES  (maart 2007)

over morele dilemma's

Zonder taboes waren we vogelvrij, normloos en permanent in verwarring. Sommige onderwerpen zijn zo fundamenteel, heilig, onaanraakbaar en onbespreekbaar, dat we er maar beter over zwijgen. Met schaamte heeft dat niets te maken. We sluiten onze ogen uit eerbied. Zo niet, dan richten we schade aan.

 

Het spreken over de mogelijkheid iemand te doden is zo'n taboe. Per definitie is dat onbespreekbaar. Je blijft van andermans leven af. Zo gauw we gaan onderhandelen over de voorwaarden waarop we van die regel afwijken, ontstaat er een glijdende schaal. Alleen al de gedachte dat het mogelijk is zonder schuldig of strafbaar te zijn iemand te doden, is gevaarlijk.

In zaken van oorlog en ordehandhaving hebben we de overheid gemachtigd op te treden. Niet een mens, maar een instelling. Maar omdat de overheid het kan, kunnen individuen het ook. Het doorbreken van het taboe maakt de condities bespreekbaar. Wie de hele dag virtueel mensachtige figuurtjes uit palmbomen schiet, leert leven met de gedachte dat zoiets mag en kan. Weg taboe.

 

Je blijft van andermans lichaam af, het hoort onaanraakbaar te zijn, zowel in zaken van leven en dood als in seks. Je zit niet aan iemands geslachtsdelen, tenzij door beiden gewenst en maatschappelijk geaccepteerd. Deze gedachte niet als een grondslag aannemen, zoals bijvoorbeeld in verkrachtingsfantasieën gebeurt (en op geanimeerde internetsites), maakt de weg vrij voor seksueel misbruik. Dag taboe!

 

Ik neem jouw leven omdat ík dat wil. Ik gebruik jouw lichaam omdat ík dat wil. Het is de uiterste consequentie van het opheffen van de taboes. Zo gauw iets denkbaar is, wordt het langzaam maar zeker realiteit. Dat een dokter mensen mag doodmaken, zou een verontrustende gedachte moeten zijn. Dit uitgangspunt creëert een lastig dilemma.

Alleen al het denken over abortus en euthanasie leidt tot vervaging van de grenzen, zeggen tegenstanders van die praktijken. Maar wij doen dat toch heel keurig in Nederland, goed gereglementeerd en gecontroleerd?

Het toestaan van de productie van porno maakt ongewenste seksuele gedragingen bespreekbaar en geeft ze een acceptabel aanzien. Maar mag je dan ook niet meer gewoon genieten van een opwindend filmpje met blote mensen die gewoon geil zijn?

 

Het taboe verbiedt alles, maakt het onbespreekbaar zelfs, ter bescherming tegen misbruik. Onze genuanceerdheid loopt in de praktijk soms uit de hand. Wat is wijsheid? De pacifisten hebben gelijk en de puriteinen ook. Maar het is een onhoudbaar gelijk, want de werkelijkheid is anders. En we kunnen toch nadenken, regels afspreken en ons zo beschaafd mogelijk gedragen? Dat is de vraag.