MOED  (januari 2007)

over het leven van Robert Long

Robert Long deed nooit wat de mensen verwachtten. Toen hij begin jaren '70 op het punt stond met zijn popgroep Unit Gloria internationaal carrière te maken, stopte hij ermee en maakte hij, tegen de wens van de platenmaatschappij, een lp met Nederlandstalig werk. Het succes was overweldigend.

Na een aantal glorieuze jaren in het theater stapte hij over naar de televisie waar hij, tot ieders verbazing, begon met een lullig spelletje voor de TROS.

Long wilde iets doen wat hij nog niet gedaan had en was het beu steeds maar gezien te worden als het geweten van progressief Nederland. Eerder al kreeg hij de linkse pers over zich heen toen hij in een interview vertelde dat zijn huiswijn uit Zuid-Afrika kwam, een land dat je geacht werd te boycotten. Als Robert Long volgelingen kreeg, sloeg hij een onverwachte zijweg in en weg waren ze.

Nu Robert Long dood is, krijgt hij weer alle bewondering die hij verdiende. Zijn eerste lp was zo opzienbarend omdat Long onverbloemd zong over homoseksualiteit. Dat zou hij blijven doen.

Miljoenen gewone Nederlanders luisterden naar een man die als homo onproblematisch, zichtbaar en serieus te nemen was. Long deed het voor, schreef erover en had er succes mee, ook onder hetero's. De eerste lp, Vroeger of later, stond 118 weken in de hitlijsten en alleen al in die tijd werden er 500.000 exemplaren van verkocht.

Robert Long was de eerste niet-stereotype, homoseksuele kunstenaar in het populaire genre die zong over homoseksualiteit als iets vanzelfsprekends. Daar was moed voor nodig in die dagen. Hij past als voorvechter in het rijtje Benno Premsela, Gerard Reve, Albert Mol: zijn betekenis voor de homo-emancipatie kan niet overschat worden.

 

Wat Long deed, deed hij met vuur. Halfslachtigheid en onverschilligheid waren hem vreemd. Hij was boos, opstandig, agressief, sarcastisch, scherp, maar ook poëtisch, gevoelig, zachtmoedig, teder, warm. Hij had veel vijanden, vooral in de Christelijke hoek. Hij maakte vijanden bij progressief Nederland en bij conservatief Nederland. Ze vonden hem te links, te anti-kerkelijk, te drammerig, te provocerend, danwel namen ze hem zijn emigratie naar Italië kwalijk, zijn verworven luxe en zijn succes met liedjes over het milieu, God, politiek, media, seks en liefdesverdriet.

 

Wat Robert Long een leven lang heeft laten zien, is dat een mens eigen keuzes kan maken, tegen alles in. Dat je afstand kunt nemen van je opvoeding, van de kerk, van het burgerlijk fatsoen, van de heersende moraal, van de groepsnorm, van wat politiek correct is. Hij deed 63 jaar lang wat hij zelf wilde, bepaalde zijn eigen koers in zijn werk, maar ook privé in zijn relaties. Hij was ongrijpbaar en moedig.

 

Het is cynisch te zien dat alles waar Long zich vanaf begin jaren '70 zo druk over maakte, actueler is dan ooit. De individuele vrijheid staat onder druk, religieus fanatisme krijgt steeds meer invloed, de tolerantie jegens homo's en andere minderheden is op zijn retour, politici zijn nog even onbetrouwbaar, commercie en kapitaal zijn machtiger dan ooit, het milieu gaat met de dag achteruit. Long kon zich er onbeperkt kwaad over maken en zijn verbittering leek met de week toe te nemen. Het viel te verwachten dat hij in zijn ouderwetse verontwaardiging een nieuwe reeks prachtige, boze liedjes zou schrijven. Maar dat gebeurde niet. Hij stierf.