VERKIEZINGEN (november 2006)
over de keuze tussen Scylla en Charibdis
Balkenende vraagt zich af waarom de Nederlandse intellectuelen zich niet met het debat bemoeien. Welnu, dat is simpel: omdat er geen debat is. Het is met de Nederlandse politieke partijen droevig gesteld. De drie grootste partijen zijn ideeënloze organisaties, uitsluitend erop gericht een achterban te behagen en daardoor macht te verwerven.
Het CDA heeft het evangelische gedachtengoed ingeruild voor het economisch liberalisme van de VVD. Wie er bijbelse idealen op nahoudt over gerechtigheid en goed rentmeesterschap, moet niet bij het CDA zijn.
De Partij van de Arbeid heeft onder Wim Kok (een nu in rechtse kringen zeer gerespecteerde grootgraaier) haar ideologische veren afgeschud. Van enig sociaal-democratisch idealisme is weinig meer terug te vinden.
De VVD is geheel geworden wat de clichés altijd al beweerden: de belangenbehartiger van wie geld heeft of veel geld wil hebben en vooral veel geld wil houden. VVD’ers liggen er niet wakker van dat zoiets ten koste gaat van minderbedeelden, van zieken en gehandicapten, van werklozen of van het milieu. Solidariteit is er alleen met de eigen financiële bovenlaag. Met echt liberalisme heeft dat weinig meer te maken.
CDA en VVD hebben, meesurfend op de gunstige golven van de wereldeconomie, Nederland hervormd. Dat betekent: zoveel mogelijk nutsbedrijven zijn geprivatiseerd en het bedrijfsleven heeft alle ruimte gekregen. Maar de zo geprezen marktwerking heeft nergens geleid tot verhoogde effectiviteit. Integendeel: niets werd goedkoper, kwaliteit en keuzemogelijkheden namen af, en de kloof tussen de rijken en de armen werd groter. We hebben een meedogenloos vreemdelingenbeleid gevoerd met een minister die over lijken ging, terwijl de sociale cohesie in onze multiculturele maatschappij alleen maar afnam. Traditionele CDA-kiezers hebben zich in de luren laten leggen, de VVD-aanhang ziet de goudstukken naar zich toerollen en lacht in haar vuistje.
De PvdA heeft veel kritiek gehad, maar wie kan uitleggen wat zij nu precies anders zou doen? En vanuit welke ideologie? Hooguit zou de PvdA haar achterban proberen tevreden te stellen door niet alleen de rijken rijk te houden, maar ook de armeren de indruk te geven dat ze meedelen in de welvaart.
Bij de kleinere partijen ligt dat iets genuanceerder. D66 heeft een deel van haar ideeën verwezenlijkt: euthanasiewetgeving en openstelling van het huwelijk bijvoorbeeld. Maar de machtshonger bracht D66 ertoe verantwoordelijk te blijven voor het verwerpelijke beleid van het huidige kabinet. Nu ziet de partij haar vergissing in, maar het is te laat voor D66.
De SP past naadloos in het rijtje van de grote partijen: geen ideologie maar een practische behaagstrategie voor iedereen die ontevreden is, voor alle misdeelden. Een belangenpartij pur sang, maar een ideeënpartij? Nee.
GroenLinks schuift op naar het midden met haar ideeën over ontslagrecht, maar heeft nog enigszins een sociaal-democratische ideologie en een gedurfde niet-populaire visie op de multiculturele samenleving. Maar waar zijn de gedurfde en impopulaire maar zo broodnodige ideeën over het milieu gebleven?
De enige echte ideeënpartij (en ik laat alle splintergroeperingen nu maar achterwege) is de ChristenUnie. Er zijn gelukkig maar weinig mensen die de hele ideologie onderschrijven. De CU baseert zich zowel op de beste passages als op de zwartste bladzijden in de bijbel, zonder enig onderscheid. Het is een fundamentalistische partij die zich vooral op het immateriële richt.
GroenLinks en de ChristenUnie zijn dus de enige partijen waar het nog om inhoud gaat. Daarom, meneer Balkenende, doen de intellectuelen niet meer mee. En daarom weet ik niet waarop ik stemmen moet.
