IDEALISTEN  (maart 2004)

over asielzoekers

Heeft u al een uitgeprocedeerde asielzoeker in huis? Ik niet, en daar heb ik duizend goede redenen voor. Maar ik vind dat u er best een kunt nemen.

 

Kinderen van mijn generatie wilden nog wel eens aan hun ouders vragen hoe dat nou ging in de oorlog. Of opa en oma ook joden op zolder hadden gehad. En waarom niet. Want het aantal Nederlanders dat daadwerkelijk hulp verleende, is kleiner dan we graag willen geloven. En als ze dan geen onderduikers hadden, hoe hebben ze dan verzet gepleegd? Meestal deed de gewone burger niets. Hij ging gewoon naar zijn werk en probeerde zo veel mogelijk gewoon te leven. Of te overleven. Dus de bakker bakte brood, de ambtenaar administreerde en de politie deed haar plicht. En zo hielden we het systeem in stand waardoor de Duitsers ruim 100.000 Nederlandse joden konden afvoeren en vermoorden. En wij, latere generaties, wisten dat we het zelf heel anders gedaan zouden hebben.

 

Het beangstigende van die werkelijkheid uit WO II is, dat al die brave Nederlanders inderdaad goede redenen hadden om zich gedeisd te houden. Ze stonden individueel machteloos, ze hadden een gezin om te onderhouden, ze konden hun eigen leven niet inde waagschaal stellen. Toch waren er Nederlanders die wel hielpen, die wel verzet boden, ondanks al die goede redenen om het niet te doen.

 

Net zo als de meerderheid van toen weet het Nederlandse volk nu heel goed waarom de uitgeprocedeerde asielzoekers het land uitmoeten en waarom er zo weinig schrijnende gevallen zijn. We putten ons uit in rationalisaties en gaan er zelf nog in geloven. En zo maken we ons wijs dat het goed en verantwoord is wat we doen. En als de berichten gaan binnenkomen van de eerste asielzoekers die in hun land van herkomst weer zijn opgepakt, gemarteld of vermoord, dan zullen we dat terugredeneren tot de uitzondering die de regel bevestigt.

 

Pas jaren later, net als bij WO II en bij Srebrenica, zien we in hoe lullig we er bij hebben gestaan. Hoe we het hebben laten gebeuren. En volgende generaties zullen vragen: hadden jullie toen geen asielzoeker in huis? En waarom niet? En wat hebben jullie dan wél gedaan?

En we zullen duizend goede redenen hebben. Want de bakker bakte brood, de ambtenaar administreerde en de politie deed haar plicht.

 

nieuwste column overzicht