LIEGEN  (april 2000)

over Willem Melchior en Th. van Os

Schrijvers liegen. Daar zijn het schrijvers voor. Althans bij de uitoefening van hun vak. Dat bleek maar weer eens toen ik onlangs voor een volle zaal de auteurs Willem Melchior en Th. van Os mocht interviewen. Ze hebben net allebei een nieuw boek gepubliceerd (resp. De onhuwbaren en Zonde van begeerte) en ook hun vorige boeken zijn niet onopgemerkt gebleven.

 

Melchior en Van Os schuwen het homoseksuele niet. Erger nog: in hun boeken is sprake van realistische seks, soms zelfs van sm, van viezigheid, van zweet en sperma, van geweld, van dood, kortom: van het volle leven. In Willem Melchiors eerste boek (De roeping van het vlees) laten allerlei mannen zich verminken, mishandelen en ritueel executeren uit behoefte aan overgave. In Van Os' tweede boek (Berliner Lullaby) komen alle bestaande perversieën voor in alle denkbare situaties, standjes en locaties.

 

Het zijn mooie boeken. Het zijn prachtige boeken. Goed geschreven, opwindend, origineel. Ze zetten je aan het denken en gooien voor de hand liggende patronen omver. Door te beschrijven wat nog niet beschreven was, maken ze het onzichtbare zichtbaar en het zichtbare nieuw en verrassend.

 

Maar is het ook allemaal waar wat er staat? Hebben de auteurs het allemaal zelf meegemaakt? Dat zijn twee verschillende dingen. Als Van Os en Melchior alles wat ze beschreven zelf hadden meegemaakt, waren ze nu allebei morsdood of op zijn minst behoorlijk gehandicapt, of ze zaten al jaren respectievelijk in een inrichting of in de bak. Toch hebben ze hun verhalen en romans met veel overtuigingskracht geschreven: je moet moeite doen om ze niet als autobiografieën te zien. Als lezer geloof je erin, sterker nog: je beschouwt het geschrevene als waar, ook als je weet dat het louter fictie betreft.

 

En dat is waar het om draait: schrijvers zijn op zoek naar de waarheid. Dat doen ze door een werkelijkheid te creëren die voor de duur van het boek als echt wordt ervaren. Een schrijver maakt een afspraak met zijn lezer: "Ik verzin iets voor jou en jij geeft je daaraan over; daardoor bied ik jou zicht op een waarheid die ik zelf ontdekt heb." Door het middel van fictie, door proza, door kunst komt die waarheid veel harder en overtuigender aan dan wanneer de schrijver gewoon zijn visie had gegeven.

 

Dat bleek me allemaal weer toen ik Melchior en Van Os interviewde. Het was een mooie avond, wat ze zeiden sneed hout, aardige jongens ook, maar in hun boeken geloof ik pas echt. En omgekeerd hebben zij hun boeken nodig om hun ideeën leven mee te geven.

 

Daarom: de schrijver liegt; om de waarheid te onthullen en ons te raken in ons hart.