ORANJEROZE  (januari 1999)

over de monarchie

Stel nou dat Willem-Alexander homoseksueel was. Stel dat hij de druk van zijn moeder en van de regering zou weerstaan om vrijwillig afstand te doen van de troon ten gunste van een van zijn broers, en stel dat hij zou zeggen: "Ik lever geen nieuwe troonopvolger, maar ik wil mijn volk dienen en een goede koning zijn". Dat zou dus allemaal niet kunnen.

Ziet u het voor zich? Prinsjesdag: Koning Willem IV opent de Staten Generaal met Gerard Joling aan zijn zijde, want smaak heeft hij wel. "Gerard, je haar... je haar... haal even je hand door je haar..."

Afgezien van het feit dat een homoseksuele koning voor een groot deel van het volk (Christenen en Moslims bij voorbeeld) onaanvaardbaar zou zijn, zou het ook internationaal voor een grote problemen zorgen. Kunnen de staatsbezoeken wel doorgaan aan al die landen waar homoseksualiteit nog strafbaar is? Wordt onze koning in Zimbabwe uitgeroepen tot Opperhond, en bedolven onder het Grootkruis van Mugabe? Opent Koning Willem het bal door Koning Charles van Engeland voor een walsje uit te nodigen? Gaan alle gekroonde en presidentiële hoofden van Europa gezamenlijk in een rondvaartboot door de Amsterdamse grachten als Willem en Gerard 25 jaar getrouwd zijn (gevolgd door de rest van de Canal Parade, die voor die gelegenheid op de zelfde dag georganiseerd is)?

 

Nee, het zou allemaal niet kunnen. En daarmee is meteen de zwakte van het systeem weer eens geïllustreerd. De monarchie is gebaseerd op de veronderstelling van de vanzelfsprekendheid van de heteroseksualiteit. Dat kon in een tijd waarin homoseksualiteit als identiteit nog niet bestond en voor de gedragingen die er wel waren gemakkelijk een uitlaatklep gevonden kon worden, zeker in de betere kringen.

Maar tegenwoordig weten we dat niet iedereen vanzelfsprekend hetero is; en een koning die zich als hetero voordoet en ondertussen de internationale homosauna's frequenteert, heeft weinig kans nog serieus genomen te worden.

 

Maar afgezien hiervan zou het ook niet kunnen, omdat de monarchie (en zeker de Nederlandse) laf is. Beatrix en de haren zijn er in alles op gericht zichzelf in het zadel te houden. Daarom doen ze niets wat controversieel is, al zou het zich aan de ministeriële verantwoordelijkheid onttrekken.

We zien de Majesteit dus op Koninginnedag (en sinds enige tijd is het bekend: ze baalt maar ze straalt), we zien haar op werkbezoeken aan ongevaarlijke projecten, ze opent de Staten-Generaal, ontvangt gelauwerde topsporters, doet actief en passief aan staatsbezoeken (en al generaties lang deinzen de Oranjes er niet voor terug moordenaars en dictators als vrienden te onthalen) en met Kerstmis spreekt Beatrix een rede uit die meer met onbevoegd zweefvliegen dan met visie, moed en echte majesteit te maken heeft.

 

Beatrix en de haren zijn laf. Want waar was Beatrix toen haar volk zwijgend door Gorinchem liep om te protesteren tegen het straatgeweld? Waarom zien we Willem-Alexander wel bij de Olympische spelen meehossen, maar treffen we hem nooit eens aan bij de poort van een fabriek waar massa-ontslagen zijn gevallen? Waar waren de Oranjes tijdens de Gay Games?

 

Nee, vanzelfsprekend zagen we Beatrix niet in Gorinchem, want als mevrouw op bezoek komt, moeten eerst alle straattegels recht gelegd, de lantaarnpalen opnieuw geschilderd en alle toiletten waar ze op de route gebruik van zou kunnen maken totaal vernieuwd worden. Dus zien we Beatrix wel bij een watersnoodje (natuurlijk niet als het echt gevaarlijk is), want dat fotografeert leuk die lieslaarzen, en als het koninklijke noodje hoog is, kan ze alles gewoon laten lopen. In die laarzen, dat merkt geen mens. En daarom zien we Beatrix wel bij jubilerende werkgeversverenigingen, maar niet bij het vijftigjarige COC; wel bij een veilig, elitair cultureel evenement, maar niet bij manifestaties die echt ergens over gaan.

 

De Oranjes maken alleen gebruik van de marges die de ministeriële verantwoordelijkheid hun geeft, als ze er hun positie mee kunnen verstevigen, als het ze versterkt in de volksgunst of als ze er financieel beter van worden.

Als we dan toch een monarchie moeten hebben, geef mij dan maar het Engelse koningshuis, met zijn respectabele traditie van het op alle fronten over de schreef gaan, van het controversiële denken en doen.

Wie identificeert zich nog met Beatrix? Niemand. Ja, met Claus identificeren we ons allemaal, maar die is dan ook het vleesgeworden symbool van de achterhaaldheid van een systeem waarin mensen zich van God gezonden wanen, waarin homoseksuelen als hetero's door het leven moeten gaan, en waarin niemand meer zijn nek durft uit te steken.

Maar de tijden zijn veranderd. Zou iemand dat Beatrix eens kunnen vertellen? En aan Willem Alexander, want die begint er ook al in te geloven. Je nek uitsteken? Ik vrees dat de Oranjes denken: "Bij Marie-Antoinette liep dat ook slecht af."