TRAVESTIE  (januari 1996)

over het cliché van de travestie

Een gelukkig nieuwjaar allemaal, maar mag het in 1996 nu eens eindelijk afgelopen zijn met die walgelijke travestierage? Als iets de dreigende teloorgang van de homocultuur symboliseert is het wel de immense populariteit van dit voormalige strijdmiddel. Homo's en lesbo's die met hun eigenzinnige kleedgedrag de enge grenzen van wat traditioneel als mannelijk of vrouwelijk gold verlegden, waren van oudsher de luis in de pels van de heteromaatschappij. Je creëerde je eigen identiteit en of die nou extreem mannelijk of vrouwelijk was, of een mix met subtiele accenten, je toonde ermee dat je anders was en dat je geen enkele reden zag je daarvoor te schamen. Sterker nog: je hield de heterocultuur een spiegel voor en maakte haar lichtjes belachelijk. Traditionele waarden werden op die manier ter discussie gesteld en de heteromaatschappij werd op het eigen terrein van de hokjesmentaliteit in de war gebracht en verslagen. Zo!

 

Waar is het fout gegaan? Daar waar mannelijk en vrouwelijk gedrag niet meer als een ironische toets of een natuurlijk verlengstuk aan de eigen identiteit werden toegevoegd, maar waar mannen zich er op gingen toeleggen geheel en al tot in volkomen perfectie op een vrouw te lijken, inclusief de borsten en billen van eigen vlees. (En dan heb ik het niet over de serieuze travestie in het theater, waar het per definitie gaat over het zijn van iemand anders, het spelen van een rol, het tot stand brengen van een transformatie om de ideeën van een schrijver en een regisseur over te dragen. En evenmin heb ik het over de erotische variant die mannen een kick bezorgt als ze vrouwenkleren dragen en andersom.)

Het is daar fout gegaan waar de sekseverwarring uit de homocultuur een huwelijk aanging met de boertige lol van Ome Jan die op elke verjaardag een pruik opzette, pumps aan zijn voeten wrong en Tante Miens beha gevuld met tennisballen om zijn kwabbige mannenborst bond. Ome Jan deed dat altijd met zo'n blik van "kijk mijn eens" en de hele familie zei: "Die Jan, dat is me d'r eentje". En dat vond Ome Jan zelf eigenlijk ook wel.

Maar Ome Jan kreeg een zoontje dat het nog veel beter kon. Dat zoontje was niet alleen homo, maar ook verdomd handig en het rook geld. En niet alleen het zoontje, ook diens heteroseksuele neefje, en diens dito buurjongen en diens neefje en ga zo maar door. En zo werd, wat enerzijds op volkse verjaardagen en bij amateurtoneel en revue een ordinair feestartikel was, en anderzijds een subtiel wapen in de handen van homo's en lesbo's, een commercieel door de media en het uitgaanscircuit geëxploiteerde rage. Volkomen betekenisloos, melig, saai en opgelegd leuk en opwindend.

 

En wat doen de homo's? Het soort nichten dat al gruwt bij de gedachte zich dichter dan twee meter in de buurt van een vrouw te moeten bevinden, gaat zitten gillen en krijsen bij het aanschouwen van een ordinaire kantoorhetero die zich onherkenbaar opgemaakt en verkleed heeft. De Ome Jans staan niet meer op de tafel te dansen, maar ze zitten in de zaal. Ze laten zich hun vorm van travestie afpakken en gaan er nog enthousiast voor staan klappen ook.

 

Ik val op mannen, en een man die een uiterlijk volmaakte vrouw geworden is, heeft de schoonheid en de aantrekkingskracht van een vrouw. En juist het volmaakte ervan is volstrekt dodelijk voor elke vorm van geilheid. Een man die zijn mannelijkheid accentueert door geraffineerde afwijkingen van de code toe te passen, door subtiele verwijzingen naar vrouwelijkheid aan te brengen, naar het geen doorsneeman zijn, die vermag mij op te winden. Ja, zelfs een man in travestie die zichtbaar óok man blijft, kan dat wellicht. Maar een man die niet eens een parodie op het cliché van de vrouw is, maar vrouwelijker en volmaakter dan mijn buurvrouw of Joan Collins, nee.

 

En wat is het gevolg van dit alles? Dat weer een wapen van de homo-identiteit tot gezonken cultuurgoed is geworden. Je mag als man gerust vrouwelijk zijn, als het maar een perfecte rol is en dus onschadelijk. Hoe populairder deze vorm van travestie wordt, des te onverdraagzamer zullen Ome Jan en Tante Mien zijn jegens mannen die anders omgaan met aspecten van vrouwelijkheid in uiterlijkheid en gedrag. Travestie is iets voor mijn heteroseksuele neefje geworden, net als oorringetjes en oogschaduw. En zo blijf ik, als ik geen standaard heteroman ben, een vieze flikker die zich gedeisd heeft te houden. Gelukkig nieuwjaar!

 

nieuwste column overzicht