HOMO'S EN JODEN  (oktober 1995)

over homo's en organisatie

In NRC Handelsblad (21 juni) lees ik: "De joodse gemeenschap moet worden versterkt. Verdergaande aanpassing (assimilatie) aan de Nederlandse cultuur moet worden bestreden door intensief joods onderwijs aan de jeugd en de volwassenen. En er moeten meer persoonlijke contacten komen met onze mede-joden ongeacht hun levensopvatting. Dit zijn enkele maatregelen die het bestuur van het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap (NIK) voorstelt om het dreigende verlies van de joodse identiteit een halt toe te roepen."

Een interessante gedachte. Er zijn 30.000 joden in Nederland. Veertig procent daarvan is lid van een kerkgenootschap of een joodse vereniging. Het NIK maakt zich vooral zorgen over het verdwijnen van een joods bewustzijn, zeker als de herinnering aan de Shoah zal vervagen en het vredesproces in het Midden-Oosten voltooid zal zijn. Daarnaast wordt er steeds minder in eigen kring getrouwd, worden de joodse geboden en verboden steeds minder nageleefd en wordt er minder besneden. Kortom: de joodse identiteit is in het geding, aldus NRC/H.

 

Met een beetje goede wil is de oproep van het NIK ook geschikt voor homoseksueel gebruik: "De homoseksuele gemeenschap moet worden versterkt. Verdergaande aanpassing aan de heteroseksuele cultuur moet worden bestreden door intensieve homoseksuele vorming door middel van homopraatgroepen en homostudies. En er moeten meer persoonlijke contacten komen met onze medehomo's en -lesbo's ongeacht hun levensopvatting."

Nu weet ik ook wel dat er verschillen bestaan tussen jood zijn en homoseksueel zijn. Maar wie jood is door geboorte, is net zo min automatisch jood in religieuze zin, als een "geboren homoseksueel" een openlijk en actief deelnemer is aan de homocultuur. En de joodse religieuze traditie moge dan vele eeuwen oud zijn tegenover de nog geen honderd jaar bestaande homobeweging, er zijn net zo veel soorten jodendom als homocultuur, van zeer orthodox en traditioneel tot volkomen liberaal en hedendaags.

Het grootste verschil is natuurlijk, dat het religieuze jodendom beschikt over oude wetten en regels waaraan je je conformeert of waartegen je je afzet, maar waar je, hoe dan ook, iets mee doet. Homo's en lesbo's hebben die niet. Hoewel wij, of we het willen of niet, in het zelfde schuitje zitten omdat we de gelijkgeslachtelijke liefde aanhangen, hebben we geen Thora en nog nauwelijks een traditie.

 

Belangrijker vind ik echter, dat de functie van het georganiseerd zijn als groep, het hebben van eigen rituelen en het creëren van een eigen identiteit, blijkbaar aan herwaardering toe zijn. Homo's en joden, ze zijn over het algemeen net zo Nederlands als een hetero uit Dokkum of een Christen uit Den Helder. En dat ze homo of jood zijn, bepaalt niet automatisch hoe of wat ze eten, welke politieke overtuiging ze hebben, wat ze geloven en hoe ze seksueel actief zijn. Pas tijdens en na het creëren van een identiteit ontstaan groepsgedrag, groepsmoraal, groepscodes en de daarbij behorende organisaties, waar men al of niet hartstochtelijk lid van is.

 

Kerken, politieke partijen en omroepen uit de traditionele verzuiling waren goed in het scheppen van verbanden, het laten ontstaan van een familie waarin de leden zich thuis voelden: een IETS waar je bij wilde horen, waar je je warm en geborgen kon voelen, waar je gelijkgestemden tegenkwam, antwoord kreeg op je vragen, en waar je belangen behartigd werden.

Homo's hebben van nature de neiging zich niet te organiseren. Kwam dat aanvankelijk voort uit angst (en uit verboden), nu wordt de neiging onderbouwd met de theorie dat het toch niet meer zo nodig is.

Maar waar voor veel gelovigen de oude zuilen niet meer zo functioneel zijn (zoals voor veel homo's de oude organisaties), ontstaan er nieuwe zuilen. We worden geen KRO-lid meer vanwege de K, maar we groeperen ons omdat we oud zijn, of jong, of rijk, of werkeloos, of allochtoon, of fascist. En veel homo's en lesbo's organiseren zich niet meer omdat ze homo of lesbo zijn, maar alleen nog omdat ze housebeesten zijn, of sm'er, of literaire pot, of roze rimpelaar. En dat is jammer.

 

Er zijn 1 miljoen homoseksuele mannen en vrouwen in Nederland. Nog geen procent daarvan is lid van het COC en 10 procent leest regelmatig de GAY Krant. Ik maak me vooral zorgen over het verdwijnen van een homo-/lesbisch bewustzijn, zeker als de herinnering aan de traditionele discriminatie zal vervagen en de gelijkberechtiging in Nederland zijn voltooiing lijkt te naderen. Daarnaast gaan steeds meer homo's en lesbo's heteroseksueel gedrag vertonen, gezinnen stichten en kinderen voortbrengen, verdwijnt de traditionele homocultuur met zijn gewoonten en folklore, en zijn homo's en lesbo's steeds minder uiterlijk herkenbaar. Kortom: de homo-/lesbische identiteit is in het geding.

 

Het NIK is niet pessimistisch, maar meent dat het zich "tot het uiterste zal moeten inspannen dat straks niet alleen de kippesoep op vrijdagavond en het broodje pekelvlees bij Sal Meijer in de Amsterdamse Scheldestraat herinneren aan de joodse identiteit."

Ik ben wel pessimistisch en vrees dat, als wij ons niet blijven bezinnen op ons verleden en onze toekomst, over enige decennia alleen nog wat verwaarloosde homomonumenten en wat demente ex-COCbestuurders de herinnering levend moeten houden aan wat er tot nu toe in de homo-/lesbische emancipatie bereikt is. Homo's en joden kunnen wat dat betreft elkaar misschien maar beter goed in de gaten houden en stimuleren. En zo niet, dan treffen ze elkaar wel weer bij het volgende rondje concentratiekampen.