HEILIG  (november 1994)

bij de dood van Manfred Langer

Manfred Langer heb ik niet gekend, en als ik zijn vrienden goed begrijp, mag ik me daarmee gelukkig prijzen, want hij kon behoorlijk krengig zijn. Laat ik het dus niet over de persoon hebben, maar over het fenomeen, over het mediaverschijnsel ML.

Zonder twijfel was ML een geslaagd project en bij uitstek een product van de huidige cultuur. ML was een commerciële organisatie die ervoor zorgde over genoeg geld te beschikken om zichzelf en daarmee zijn bedrijf in de kijker te spelen.

 

Waar anderen mooi moeten zingen, briljant moeten schrijven of opmerkelijke visies moeten hebben om in de krant te komen, bereikte ML bij gebrek aan deze capaciteiten zijn doel op een andere wijze. Niet dat hij het niet eerst gewoon probeerde, met zingen bij voorbeeld, maar het opkopen was succesvoller. Aangezien slechts weinigen geïnteresseerd waren in een foto van ML, zorgde hij ervoor vaak met bekende artiesten gekiekt te worden, als een verstekeling van het succes dat hij zelf niet had. Zo werd er toch over ML geschreven, en als dat niet vrijwillig geschiedde, dan kocht hij gewoon een journalist en kranteruimte teneinde dat voor elkaar te krijgen. ML betaalde, desnoods met zijn leven. Ik vrees dat deze column de enige tekst over ML is die hij niet zelf gefinancierd heeft.

 

Sommige van zijn vrienden hebben, in een poging zijn imago te vermenselijken, beweerd dat ML eigenlijk een slechte zakenman was. Zo lukte er wel eens een kroeg niet die hij opzette en dan verkocht hij hem weer, wat mij vanuit commercieel oogpunt niet ongebruikelijk lijkt. Natuurlijk was ML wél een briljante zakenman. Niet alleen had hij een goede neus voor marketing, hij wist zelfs nog de indruk achter te laten dat hij alles uit idealisme gedaan had: ML als de ongekroonde keizer van de homo-emancipatie! Zelfs Henk Krol kwam op de televisie beweren dat ML door de luiken voor de ramen van zijn café open te gooien de homobeweging met grote sprongen voorwaarts had gedreven (en het landelijke COC bevestigde dat in een officieel persbericht). Mijn god, ML deed wat commercieel het enig juiste was op het moment dat de homo-emancipatie daar ver genoeg voor gevorderd was, en niet andersom.

 

Vooral was Krols televisie-optreden verbazingwekkend omdat hij beweerde dat ML niet alleen voor het stukje Nederland tussen het Rembrandtsplein en de Amstel van groot belang geweest zou zijn, maar voor heel Nederland! Henks hondetrouw jegens zijn grootste adverteerder is ontroerend, maar niemand maakt mij wijs dat Krol zelf gelooft dat ML voor meer dan twee procent van alle potten en flikkers tussen Franeker en Vaals van enig belang is geweest. ML was er voor de Randstedelijke nichten en voor die provincialen die alleen in Amsterdam homoseksueel durfden te zijn. Ik waag het te beweren dat er in iedere grote provinciestad een kroegbaas of -bazin te vinden is die meer idealisme aan de dag gelegd heeft en meer voor de homo-emancipatie betekend heeft dan ML. Maar zij zullen sterven in stilte.

 

En ik ben benieuwd wat GAY Amsterdam en Vrolijk Best doen bij het overlijden van mensen als Albert Mol, pater Van Kilsdonk en Benno Premsela. Meer dan een klein stukje in XL en Gay Krant zit er dan waarschijnlijk niet in, want zulke mensen organiseren en financieren hun eigen heiligverklaring niet. Een kwestie van smaak wellicht.

 

Ten slotte hoor je van alle kanten roepen dat ML de homocultuur verrijkt heeft. Maar waarmee? Met de iT, waar je beroemd, raar uitgedost of zo vals als Erwin Olaf moet zijn om mee te tellen? Met zijn uitvaart, waar je je toch als geëmancipeerde hedendaagse homoseksueel zou doodgêneren om erbij te horen? Wat een wansmaak, wat een kitsch: alles roze, Imca Marina, de dood als camp! Niet alleen het fenomeen ML maar ook het verschijnsel camp is hiermee definitief ten grave gedragen.

Heeft ML, behalve dit laatste, dan helemaal niets voor de homobeweging betekend? Jawel, ML heeft zich niet onbetuigd gelaten bij een aantal acties. Hij zat zelfs achter de Miami Nightmare! (En hij stond op alle foto's die ervan gemaakt werden.) Toegegeven, daar gingen "goed voor ons" en "goed voor hem" een keertje samen.

Maar waarom hebben we in alle necrologieën toch niets vernomen van het vele goeds dat ML in stílte verricht heeft? Van alles wat hij belángeloos tot stand heeft gebracht voor de homo-emancipatie en de homocultuur? Wanneer melden zich de mannen en jongens die bij hem in de gunst waren zónder dat ze daarvoor hun lichaam of hun ziel hoefden te verkopen?

 

ML was zijn eigen commerciële omroep en dat was hij briljant. Alle respect voor zoveel koopmanschap, inventiviteit en media-gevoeligheid. En zonder twijfel regeert ML over zijn graf heen nog een tijdje voort. Wedden dat er een Manfred Langer Prijs komt? En een ML-straat (Amsterdam eert zijn helden: Willy Alberti, Johnny Jordaan, Tante Leen, Manfred Langer...), en een video, en een cd? Petje af, hoor, briljant, zeker. En dan kon hij soms nog heel sympathiek zijn ook, een echte vriend. Maar hoe sympathiek is iemand die voor zichzelf een standbeeld opricht? Dat hij daarvoor niet op zijn vrienden rekende, getuigt misschien wel van zelfkennis. Kom, we nemen d'r nog een. Alvast een goed 1995. Servus!